Instrukcja iteracyjna for

powrót

Instrukcja iteracyjna for jest bardzo elastyczną instrukcją (tak jak cała struktura języka C++). Złożona jest  z trzech części oddzielonych średnikami:

for(część a; część b; część c)
{
	//blok instrukcji, który będzie powtarzany
}

W części pierwszej najczęściej inicjujemy licznik lub liczniki pętli for. Inicjacja licznika, w tym przypadku polega na stworzeniu zmiennej i nadaniu jej wartości początkowej. Popatrzmy na przykład, gdzie "i" jest licznikiem:

//inicjalizajca jednego licznika
for(int i = 0; i < 100 ; i++)
{
        //ciąg instrukcji
}

//inicjalizacja dwóch liczników - separatorem jest znak przecinka
for(int i = 0, j = 10; i < j; i++, j--)
{
        //ciąg instrukcji
}

W części drugiej definiujemy warunek, lub warunki, które wpływają na ilość powtórzeń pętli. Instrukcja for będzie powtarzać ciąg instrukcji tak długo, jak długo zdefiniowane warunki będą  prawdziwe.

for(unsigned int i = 5; i >= 0; i++)
{
     //ta pętla nigdy się nie zakończy, ponieważ
     //warunek będzie zawsze prawdziwy
}

Część c określa operacje (najczęściej na liczniku), od których zależy zachowanie się pętli. Jeśli chcemy, aby licznik zwiększał się o jeden, wtedy ustawiamy operację w trzeciej części na i++.

Ważne!!!

Żeby dobrze operować na pętli for należy wiedzieć w jakiej kolejności wykonują się poszczególne jej części. W pierwszej kolejności i tylko raz wykona się część inicjująca liczniki, czyli część a. Następnie cyklicznie wykonują się:

1. najpierw część b, która sprawdza poprawność warunku
2. następnie instrukcje należące do pętli for
3. a na samym końcu część c, wykonująca operacje na liczniku.

Dla przykładu zrealizujmy następujące zadanie:

Przykład 1

Wyświetl n kolejnych liczb parzystych, gdzie n podajemy z klawiatury.

Rozwiązanie - sposób pierwszy

#include <iostream>
using namespace std;

int main()
{

    unsigned int n;
    cout<<"Podaj ile liczb parzystych chcesz wyświetlić: ";
    cin>>n;
    
    //licznik "i" kontroluje ilość wykonań pętli - 
    //pętla musi wyświetlić "n" liczb parzystych, 
    
    //przy każdym przejściu pętli zwiększamy "i" o 1 (i++),
    
    //licznik "j" przechowuje kolejne liczby parzyste, 
    //dlatego w tym przypadku zwiększenie
    
    //jest o 2 (i+=2)
    
    for(int i = 0, j=0; i < n; i++, j+=2)
    //przy każdym przejściu pętli wyświetlamy wartość licznika "j"
    cout<<j<<" "; 
    
    cout<<endl; 
    
    return 0;
}

Rozwiązanie - sposób drugi

#include <iostream>
using namespace std;

int main()
{
    unsigned int n;
    cout<<"Podaj ile liczb parzystych chcesz wyświetlić: ";
    cin>>n;
    
    for(int i = 0; i<2*n; i++) 
    // gdybyśmy sformułowali warunek i<2, to
    //program wyświetliłby o połowę mniej liczb 
    if(i%2==0) //lub if(!(i%2))
               cout<<i<<" ";
    
    cout<<endl;  
    
    return  0;
}

Konstrukcja pętli for dopuszcza sytuację, w której, jakaś część (a, b lub c) pętli może być pusta np.:

int i = 0;

for(; i < 10; ) // w tym przypadku część a i c są puste
{
    i+=2;
    cout<<i-1;
}

Zauważmy, że inicjacja licznika następuje przed pętlą for (wtedy ma ona większy zasięg - patrz. zasięg zmiennych), natomiast operacje na liczniku wykonywane są w bloku należącym do for.

Więcej przykładów w części - zadania.